Çocukların tüm gelişim alanları önemli olduğu gibi, en önemli gelişim alanlarından biri de kuşkusuz sosyal duygusal gelişimidir. Sosyal duygusal gelişim alanında, problem çözme becerileri ise özellikle çocuklarda erken yaşlardan itibaren güçlendirmeyi hedeflediğimiz kritik yaşam becerilerinden biridir.
BÜMED MEÇ Okulları Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Birimi‘ne göre çocuklarda psikolojik sağlamlığın oluşması ve çocukların olası problemlerle başa çıkabilmeleri için çeşitli deneyimlere maruz kalmalarına ihtiyaç vardır. Oysaki ebeveynler kimi zaman çocukların üzülmemesi adına, onları yaşanacak sorunlardan uzak tutmaya çalışmaktadırlar. Bu durum çocukları problemlere karşı maalesef daha da savunmasız hale getirmektedir.
Problem çözme becerisi güçlü olan çocukların, yetişkinlik döneminde daha az kaygı ve stres yaşayan, organize olabilme, planlama alanlarında gelişmiş, benlik saygısı yüksek, çözüm odaklı olan bireyler olmasını öngörmek mümkündür. Problemlere maruz kalmayı geliştirici ve yetişkinlik hayatına hazırlayıcı bir unsur olarak gördüğümüzde, yaşanan problemler ve kişiler arası çatışmalar da bu denli korkutucu ve kaçınılması gereken bir durum olmaktan da çıkacaktır.
Çocukların Problem Çözme Becerilerini Geliştirmek için Neler Yapılabilir
BÜMED MEÇ Okulları Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Birimi’ne göre öncelikle her çocuğa problem çözme basamaklarının öğretilmesi, bu basamakların sırayla uygulanması ve basamakların öğretilirken çocuğa süreçte rehberlik yapılması önemlidir. Problemleri çözme basamaklarını problemi tanımak, olası çözüm yollarını ve olası sonuçlarını değerlendirmek, çözüm yollarından uygun olanına karar vermek, çözümü uygulamak ve uygulanan çözümü değerlendirmek olarak sıralanabilir.
Ev ve okul ortamında duygularını, fikirlerini ifade edilmesine bolca fırsat verilen çocuklar kişiler arası yaşanan problemlerde kuşkusuz kendilerini daha rahat ifade edeceklerdir. Bu doğrultuda çocuklara kendilerini ifade etmeleri için bolca alan açmak, fırsat vermek önem taşımaktadır.
Yetişkinler için küçük gibi görünen problemler, çocuklar nezdinde bakıldığında oldukça yoğun duygular hissettirebilir. Bu nedenle problem başlığı ne olursa olsun çocuğu aktif bir şekilde dinlemek, çocuğun kendisini duyulmuş hissetmesi önemlidir. O anda aktif dinleyebilecek durumda değilseniz, çocuğa “Seni gerçekten dinlemek istiyorum. O nedenle … bittikten sonra sohbet edelim olur mu?“ demek ve uygun olur olmaz dinliyor olmak, çocuğun duygusunu önemsediğinizi gösterir.
Çocuklar herhangi bir sorunla karşılaştıklarında, yaşanan soruna direkt müdahale etmemek, çocuğa problemini çözmesi için fırsat tanımak büyük önem taşımaktadır. Bu konuyla ilgili ne yapabilirsin?” diye yaklaşmak her daim çocukların düşünme becerilerini geliştirecek bir tutumdur. Bu yaklaşımı ebeveynler ve eğitimciler olarak benimsediğimizde ve bu tutum süreklilik arz ettiğinde çocukların problem çözme becerileri doğal süreçte gelişiyor olacaktır. Bu noktada amaç, farklı bir zamanda da problemle karşılaştığında çocuğun önceki deneyiminin emsal teşkil etmesi, benzer düşünme becerilerini sergileyebilmesi ve problem çözme basamaklarını kullanabilmesidir.
Çocukta gerekli durumlarda yardım isteme becerisi de geliştirilmeli…
Çocuklarda öğrenme; sözel anlatımlardan ve geri bildirimlerden ziyade, yoğun olarak davranış üzerinden verilen mesajlar ile gerçekleşmektedir. Bu da demek oluyor ki, her durumda olduğu gibi problem çözme becerilerinde de çocuğa rol model olmak esastır. Okul hayatı çocukların sadece bilişsel becerilerini değil, problem çözme becerilerini de doğal olarak geliştiren alanlardan biridir. Okul dışında da çocuğun farklı kişilerle iletişime, farklı çevreye ve bolca deneyime maruz kalması için uygun koşullar yaratılmalıdır. Okullarda sıkça yaşanan akranlar arası problemlerde de problemini önce ilgili kişiye sözel olarak ifade ettiğinden emin olmak gerekmektedir. Bir sorun olduğunda elbette her daim öğretmeniyle paylaşabileceği ancak bunun ikinci adım olduğu vurgulanmalıdır. Her durumda ilk adım ilgili kişiye rahatsızlığını söylemesi yönünde olmalıdır. Rahatsızlığını ifade ettikten sonra devam eden durumlarda bir yetişkine söylemesi konusunda yönlendirilmesi ise sağlıklı problem çözme yöntemlerindendir.
Çocuğun yaşadığı problem güvenliğini tehdit eden veya yaş grubu ve gelişiminin el verdiği baş etme becerisinin yeterli olmayacağı bir problem ise, ihtiyacı olduğunda yardım isteme becerisi de önemli bir problem çözme alt becerisidir ve mutlaka çocuğa ihtiyacı olduğunda ne yapabileceği, kimden yardım isteyebileceği, yaşadığı durumu kiminle paylaşabileceği öğretilmelidir. Evde okul ortamında çocuğun herhangi bir konu başlığında fikrinin alınması, kararının sorulması, verdiği kararların önemsenmesi ve kimi zaman verdiği kararlarının sonucunda gelişen durumu deneyimlemesi, inisiyatif alması, sorumluluk verilmesi de problem çözme becerisinin gelişmesi için gerekli olan alt basamakları güçlendirmektedir.
Bümed Meç Okulları
