Cumhuriyet’in Sunduğu Fırsat Eşitliği

Gamze Taşdan’ın dördüncü kişisel sergisi Cumhuriyet Kızları Bozlu Art Project Mongeri Binası’nda sanatseverleri bekliyor. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte gerçekleşen modernleşme ve değişimi resimlerinde kadınlar üzerinden anlatan Taşdan, Cumhuriyet Kızları’nı binevigazete’ye anlattı.

Taşdan: “Cumhuriyet’in Sunduğu Fırsat Eşitliğini Anlatmak İstedim”

Cumhuriyet’in getirdiği köklü değişiklikler sadece siyasi anlamda olmadı. Yönetim sisteminin değişmesinin yanında eğitimden kültüre toplumsal hayatı etkileyen ne varsa değiştirilmesi amaçlandı. Gamze Taşdan, dördüncü kişisel sergisi Cumhuriyet Kızları’nda 100. yaşına aylar kala Cumhuriyet’in modernleşme hamlelerini kadınlar üzerinden anlatıyor. Sergide yer alan resimlerinde kadınların görünürlüğünü artırmayı hedefleyen Taşdan, sade ve renkleri kullanıyor.

Kadınları anlatırken yüz ifadelerinin olmamasını sanatçı “ortak hafızayı” işaret ediyor. Gamze Taşdan, Bozlu Art Project Mongeri Binası’nda 18 Şubat’a kadar görülebilecek olan Cumhuriyet Kızları sergisini anlattı.

Cumhuriyet Kızları’nı yani bu temayı ele alma fikrini ilk başta nasıl ortaya çıktı?

3 yıl önce benim kişisel sergim Sümerbank’la ilgiliydi. O zaman Cumhuriyet tarihi araştırmaya başlamıştım. Hepimizin bildiği gibi Sümerbank demek, Cumhuriyet tarihi demek. Sadece bir fabrika değil aynı zamanda çalışanlarından müşterilerine kadar birçok kişinin de ortak hafızasında yer etmiş bir değer. Bu sergide de hepimizin ortak hafızasından yola çıkarak Sümerbank’ın elbiseleri, basmaları, çarşafları, bunların gündelik hayattaki kullanımlarına yer verdim.

Cumhuriyet Kızları sergisi için de “Cumhuriyetin ilk yıllarına döndüm diyorsun.

Evet, 1923 ve 1950 yılları arasına odaklandım. Erken Cumhuriyet dönemine evet ve o dönemdeki genç kızların nasıl modernleşme de başat rol oynadığına dikkat çekmeye çalıştım. Öncelikle cumhuriyetin ilanıyla birlikte artık fırsat eşitliği ortaya çıkıyor ve kadınların eğitim hayatları da önem kazanıyor. Kamusal alanlarda varlıklarını göstermeye başlıyorlar. İzci oluyorlar, plajlara gidiyorlar, parklarda oturuyorlar. Bira bahçelerinde bira içebiliyorlar.

Evet genel anlamda genç kızların yer aldığı bu sergide erkek figürüne rastlamıyoruz.

Toplamda herhalde 5 tane erkek figürü yoktur. Erkekleri biraz daha ikinci planda mı bırakmış oldum? Evet bilinçli olarak yaptım. Biraz da devletin ideolojik amacının da ön plana çıkarmak istedim. Çünkü hatırlarsanız yakın zamana kadar düzenlenen ulusal bayram törenlerinde kızlar ön planda.

Giyimleri, dans figürleri ve yürüyüşleri bakımından daha estetik olduğu için aynı zamanda. Sadece estetik anlamda da değil. Bu törenlerde kızların öne çıkarılmasında verilmek istenen mesaj şu: “Biz modernleşmeyi başarabildik”. Çünkü Cumhuriyet öncesinde kadının, özellikle de Müslüman kadının sosyal ve kültürel yaşama katılımı çok az.

Baktığımız zaman kadın tiplerinin genelde belli renkleri kullanıyorsun.

Evet, kıyafetlerde yumuşak renkleri kullandım. Öncelikle beden dilleriyle romantik ve masum olan bu kızların bu halini pekiştirmek istedim. Ve savaştan çıkmış bir toplumun bireyleri aynı zamanda. Dönem koşullarında çok fazla kıyafet ve renk çeşidi de yok. Bundan dolayı toprak tonları ve pastel renkler var.

Burada en büyük yardımcım siyah beyaz fotoğraflar oldu. Fakat kıyafetlerdeki desenlerin seçimi bana ait. Kişisel yaşamım da resimlerimde yer aldı. Anneannem biçki dikiş yurduna gitmişti. O zamanlardan kalan toplu fotoğraf da resmime kaynak oldu.

Resimlerde yer verdiğin kişilerin kaş, göz, ağız gibi yüz detayları bulunmuyor. Neden bunu tercih ettin?

Sadece bu sergi bağlamında değil, daha önceki sergilerimde de yüz detayı yapmıyorum. Bu sergi bağlamında konuşursak onların kimlikleriyle ya da kim olduklarıyla ilgilenmiyorum. Onların daha çok ulusal imge olarak neyi temsil ettikleriyle ilgileniyorum.

İdeolojik olarak bu kızların en önemli görevi modernleşmeyi temsil etmeleri ve geleceğin anneleri olarak bu düşünceyi çocuklarına taşımaları. Çoğumuzun ailesinde bu kadınlar vardı ve bizi onlar yetiştirdi. Bu sebepten dolayı resimde çizdiğim kişiler toplumsal hafızayı temsil eden anonim kişiler.

Şu anki toplumsal durumla karşılaştırdığımızda resmettiğin zamanlar kadınların daha özgür olduğu zamanlar diyebilir miyiz?

Günümüzde kadınların fırsat eşitliğini kaybettiklerini düşünüyorum. Cumhuriyet herkese zengin fakir demeden aynı fırsatları sunmayı hedefliyordu. Örneğin 100 yıl önce hedeflenen bütün idealler gerçekleşseydi sergiyi bambaşka duygularla, ‘nereden nereye aşama kat ettik’ diyerek izleyecektik. Ama şimdi Cumhuriyet Kızları, hüzünlü bir nostalji duygusu bırakıyor.

Gamze Taşdan’ın Cumhuriyet Kızları isimli sergisi 18 Şubat 2023 tarihine kadar Bozlu Art Project Mongeri Binası’nda izlenebilir.

Ahmet Çağatay Bayraktar

Paylaş

Son Yazılanlar

Dijital içeriklerin gastronomiye etkisi

Gastronomi, bir yandan kadim geleneklere ve yerel tatlara dayanırken diğer yandan sürekli yeniliklerle şekillenen dinamik bir alan. Bu hızlı değişimin önemli bir ayağını, hiç şüphesiz

Gastronomide geleceği şekillendirmek

Turizm, gastronomi ve ağırlama sektörleri, hem ekonomik hem de toplumsal açıdan dünyada çok önemli bir yer tutuyor. Bu alanlar, hem yerel kültürlerin korunmasını hem de

Bu resimlerde herkesin duygusu saklı

Bilinçdışı renklerle konuşuyor. “Bazı organik meseleler” Ressam, oyuncu ve iç mimar Melis Babadağ, “bazı organik meseleler” isimli ilk kişisel resim sergisini The Art Capsule Gallery’de

Edebiyat ve popüler kültür

Popüler kültüre hapsolmuş en popüler davranışlardan biri nedir diye sorsanız, hiç düşünmeden popüler kültüre küfretmektir, derim. Sondaki lafı başta söyledim ama mevzunun özeti bu sevgili

Tarihin en eski rehberi olan genetik

Son dönemde ne kadar çok duyar olduk değil mi ? DNA artık kulağımıza eskisi kadar uzak gelmese gerek. Sahi uzak mıydı ki, bizler genetik parçacıklar